Ik wil het met jullie hebben over familie opstellingen. Want ik merk dat het voor velen nog onduidelijk is wat je nou precies doet tijdens een opstelling. En ik snap heel goed dat dat een reden kan zijn om er nog bij weg te blijven. Nou heb ik ook elke keer als ik mag uitleggen wat er allemaal kan en gebeurt bij een familie opstelling toch wel wat moeite om de woorden te vinden die echt duidelijk maken wat het nou is, en waar het voor dient. Dus ik dacht dat het fijn zou zijn als ik mijn eerste en een aantal significante ervaringen met jullie deel.

Ik was tussen de 15 en 17 jaar oud, en mijn moeder nam mij mee naar een familie opstellingen middag bij een kennis van haar. Deze kennis had een prachtig huis, met een openhaard die het hele huis kon verwarmen door een buizensysteem wat rond liep. Het was in het voorjaar en we gingen met een groep van zo'n 10-15 mensen in een kring zitten. Er was koffie, thee en limonade. Eerst kwam er een korte uitleg waarbij we de afspraak maakten niet te delen wat er die dag allemaal zou gebeuren. Ik weet nog goed dat er iemand bij was die het allemaal niet zo zag zitten, en nog wel even moest zien wat er nou echt ging gebeuren, hij was samen met zijn vrouw gekomen, en zat met zijn armen over elkaar meer als toeschouwer dan als participant. Ik weet niet meer alle details, maar ik weet nog wel dat ik gevraagd werd om als representant in een opstelling te komen staan als iemands opa. Wat er toen gebeurde verbaasde me vooral, maar ik wilde het graag goed doen, dus ik bleef staan en wachtte tot de begeleider mij vroeg hoe het ging. Ik voelde me een beetje kriegel en wilde het liefst omdraaien. Dit voelde uiteindelijk bijna als magie, want hoe kan het nou dat ik daar gevoelens van een ander, die niet aanwezig was ervoer. De begeleider gaf aan dat ik me dan wel eens kon omdraaien, en dat bracht weer wat teweeg bij de persoon die de vraag stelde. Een soort herkenning. Ook in andere delen van de opstelling werd het rustiger. Na nog een aantal bewegingen te laten plaatsvinden mocht de vraagsteller nog even op haar eigen plek in de opstelling gaan staan (daar stond eerst een representant). Ik herinner me nog de blik van verbazing, maar ook van meer begrip. Begrip voor de andere leden in haar familie en hoe de situatie van de ene, de andere had beinvloed.

Nou kan ik me voorstellen dat bovenstaande het nog niet veel duidelijker maakt. Maar voor mij was het duidelijk dat ik hier meer van wilde zien, meer over wilde leren. Dus ben ik nog een keer naar een opstellingen dag gegaan, en ook daar maakte het weer indruk. Uiteindelijk, heb ik een tijd lang niet zoveel gedaan met deze interesse. Tot een jaar of 4 geleden.

Ik volgde een cursus genaamd mannenkracht. Daar kwamen 24 mannen samen met één begeleider.
In 4 dagen gingen we op een queeste naar onze innerlijke mannelijkheid. Wat me meteen al opviel is hoeveel emotie er bij al deze mannen aanwezig was. Iets wat door de veilige plek gecreëerd door de begeleider mogelijk was. De tweede dag ging over onze vaders. Een man van boven de 50 bracht in dat zijn vader op zijn 12e levensjaar was overleden. Na wat vragen van de begeleider werd duidelijk dat deze man, ook al was het al meer dan 40 jaar geleden, nog nooit echt afscheid had kunnen nemen van zijn vader, en dat leverde hem allerlei vage klachten op. Slapeloze nachten, steeds moeite hebben om voor zijn eigen grenzen op te komen, en nog een aantal dingen. De opstelling die volgde was zeer indrukwekkend, en ook al ging het niet direct over mijn overleden vader, ik kreeg alle emotie mee, en ook ik heb veel gehad aan de opstelling. Een man ging op de grond liggen als zijnde de overleden vader. Samen met de begeleider nam de man in kwestie kleine stapjes steeds dichter naar zijn vader. De hoeveelheid verdriet die dit teweeg bracht was immens groot. Ik zat op dat moment in een parallel proces, zoals we dat noemen. Ik zag daar namelijk ook mijn vader liggen, en doordat deze man de stappen zette (afscheid nemen van zijn overleden vader), die ik ook nog niet eerder had gezet, kon ook ik een grote hoeveelheid verdriet verwerken, en door middel van deze opstelling iets meer een plekje geven aan het overlijden van mijn vader. In deze opstelling was vooral de steun erg belangrijk, en ik weet nog goed dat de begeleider, die maar in zijn eentje was, aan een andere man vroeg om achter me te gaan staan, om me zo letterlijk een steuntje in de rug te geven. Ik en degene die als zichzelf in de opstelling aanwezig waren, waren namelijk ontzettend hard aan het huilen. Zo konden ik en deze man afscheid nemen van onze vader, die al niet meer in leven was. Er was geen twijfel over hoe echt dit voor ons voelde. In het veld wat ontstond door de opstelling konden wij onze vader even aankijken, en hem oneindig veel missen. Gek genoeg voelde dit als een enorme opluchting. We konden nu als volwassen mannen een stap zetten, die wij als kind/puber nog niet hadden geleerd. Hoe je afscheid neemt. Dit is denk ik de opstelling die mij het meest bij zal blijven, misschien juist ook wel omdat ik er zelf geen deel van uit maakte, maar wel deelgenoot was van wat zich voor onze ogen afspeelde.

Nou was dit een zeer heftige opstelling, ik kan zeggen dat ondanks het thema, ik er wel klaar voor was om dit mee te maken. Hieronder nog een voorbeeld over een heel ander onderwerp.

Ook heb ik tijdens mijn opleiding, dus nog wat recenter, opstellingen gedaan over mijn werksituatie, waarbij ik een aanvaring had gehad met mijn leidinggevende. Dit was voor mij een terugkerend thema. Want ongeacht de werkplek of werkrelatie, ik kwam bij een verticale relatie (waarbij dus iemand boven een ander staat) steeds in conflict met degene boven mij. Nou klinkt conflict misschien heel heftig, maar ik was er regelmatig van overtuigd dat ik het beter wist, en dat liet ik dan op niet zo'n respectvolle manier weten. Bij de ene situatie kreeg ik dan een goed gesprek, maar bij de andere werd ik uitgefoeterd of duidelijk gemaakt dat ik, ook al had ik mogelijk een punt, het toch nog steeds tegen een leidinggevende had, en dus niet zomaar zelf dingen kon beslissen. In ieder geval, duidelijk een terugkerend thema. Nu naar de opstelling, ik mocht hier al mijn collega's, zowel op de horizontale lijn als de verticale lijn neerleggen. In dit geval gebruikten we ronde placemats voor elke persoon, en ging niet een representant, maar ik zelf op de plek van de collega's staan. Zo kreeg ik inzicht in wat mijn gedrag, deed bij de anderen. Na een tijdje meerdere plekken in de opstelling in te nemen, kwam ik bij een stuk waar dit nou echt over ging. Ik was namelijk niet op mijn eigen plek. Van je plek gaan is een beweging die vaker voor komt. En daar kunnen allerlei redenen voor bestaan. Vaak kun je vanuit het familie systeem herleiden op welke plek je dan wel gaat staan, en soms ook waarom. In mijn geval was ik op de plek van mijn vader gaan staan, naast en soms zelfs boven mijn moeder. Die mij heeft opgevangen na het overlijden van mijn vader. Hoe je het thuis doet, zo doe je het vaak ook buitenshuis, en in plaats van op mijn eigen plek te blijven, nam ik een plek in naast of soms zelfs boven mijn leidinggevende. In de opstelling konden we daar werk mee doen, waarmee ik weer mee op mijn eigen plek terecht kwam. Toen ik daarna weer even ging ervaren hoe het was voor verschillende van mijn collega's voelde ik meteen meer rust ook bij de anderen. Sommigen waren ook duidelijk wat verplaatst, meer naar de natuurlijke staat van zijn. Gek genoeg besef ik me nu, dat ook door de bovenstaande opstelling over het overlijden van mijn vader, ik al meer richting mijn eigen plek was bewogen in het werksysteem. Maar ik had deze inzichten nodig om nog weer een stap te kunnen maken naar een meer tevreden, en voor leidinggevende ook fijnere collega.

Een familie opstelling is elke keer anders, en ook al zijn er vooraf opgestelde principes, toch is het voor iedereen een verschillende ervaring, en dat maakt het zo'n ontzettende fijne werkvorm. De gene die een vraag inbrengt (Bijvoorbeeld: waarom heb ik steeds aanvaringen met leidinggevenden?), brengt een enorme hoeveelheid informatie met zich mee, die door de representanten belichaamd kan worden in de opstelling. De vraagsteller kan daardoor een ervaring op doen, in een veilige omgeving. 

Ik organiseer maandelijks een opstellingen avond op vrijdag avond. Meestal de eerste vrijdag van de maand. Je bent van harte welkom een keer te komen kijken. Het kan zijn dat je dan gevraagd wordt voor iemand anders in een opstelling plaats te nemen, maar weet dat je altijd nee mag zeggen. Al is het in mijn ervaring juist heel leuk en leerzaam om in iemand anders zijn of haar opstelling te staan. En soms leer je dingen over jezelf die je niet wist dat er te leren waren door voor een ander te representeren. Kijk op de familie opstellingen pagina voor de eerstvolgende datum, of stel een vraag via het contactformulier.